Hoog tijd dat we het vrouwenlichaam anders bekijken

Vrouwenzorg heeft lang onvoldoende aandacht gekregen doordat men pas recent anders is gaan kijken naar het vrouwenlichaam.

Dr. Manon Kerkhof: “Ik denk dat veel vrouwenklachten niet juist worden gediagnosticeerd omdat ze niet worden herkend of erkend. Ze worden sneller afgedaan als stress, depressie, angst en paniek, terwijl er toch sprake is van onderliggend lijden. Er is lang onvoldoende aandacht geweest voor vrouwspecifieke klachten die impact hebben op de kwaliteit van leven thuis en op het werk.”

“Los daarvan heeft de vrouwenzorg onvoldoende aandacht gekregen doordat men pas recent anders is gaan kijken naar het vrouwenlichaam. Men wil ‘genderneutraal’ zijn in de maatschappij, maar we moeten gendersensitief zijn in de zorg. We moeten onderkennen dat een vrouwenlichaam, het lichaam van een mens geboren met eierstokken en productie van de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron, op een andere manier functioneert.”

“Dat zie je bijvoorbeeld terug in de ontwikkeling van medicijnen. Alle wetenschappelijke medische studies werden tot voor kort vooral gedaan op jonge, mannelijke proefpersonen. Gek genoeg kijken we dan raar op als bepaalde medicijnen opeens bijwerkingen geven bij vrouwen.”

“Nog een mooi voorbeeld: het vrouwenhart. Professor Angela Maas benoemde als eerste op cardiologische congressen dat een hartinfarct zich bij vrouwen heel anders presenteert dan bij mannen. Daar moeten we ons van bewust zijn, anders gaan we een hartinfarct of andere hart- en vaatziekten bij vrouwen missen.”

“Ja, de taboes zijn er nog steeds. Op meerdere vlakken: bij menstruatieproblemen bijvoorbeeld, met hevige pijn bij de menstruatie al dan niet met heftige bloedingen, wat bij endometriose kan voorkomen en de enorme vertraging van die diagnose omdat ‘men’ denkt dat pijn bij de menstruatie hoort’. Bij pre-menstruele klachten (PMS) die zo heftig zijn dat vrouwen een kwart tot de helft van de tijd mentaal en fysiek slecht functioneren.”

“Dat taboe rust ook op bekkenbodemklachten met urine- of ontlastingsverlies, voor een groot deel veroorzaakt door zwangerschap en bevalling. En ook op de overgang.”

“Het grote verschil tussen mensen met en zonder eierstokken is dat biologische vrouwen vanaf de puberteit niet een stabiele hoeveelheid geslachtshormonen aanmaken. De hoeveelheid vrouwelijke hormonen wisselt en is elke maand anders. Oestrogeen en progesteron hebben een cyclisch karakter, maar staan ook in verhouding tot elkaar.”

“Ze zijn niet alleen van belang voor de voortplanting maar op héél veel processen in het lichaam: denk aan temperatuurregulatie, botaanmaak, je hart- en vaatstelsel, het functioneren van vagina en blaas, slaap, cognitief functioneren en emotieregulatie. En dan is dit lijstje niet eens compleet. Het gaat dus om heel veel processen die beïnvloed worden door fluctuerende hormonen. En niet alleen maandelijks maar ook tijdens en na een zwangerschap en rond de overgang. De hormoonconcentraties wisselen, niet geleidelijk maar met horten en stoten en zijn niet meer op elkaar afgesteld, waardoor allerlei klachten kunnen ontstaan.”

“De ene vrouw is daar gevoeliger voor dan de andere en, om alles nog complexer te maken, staan die vrouwelijke hormonen ook nog eens in verbinding met andere hormonen: gelukshormonen, stresshormonen zoals adrenaline en noradrenaline en cortisol…Dat maakt een vrouwenlichaam ongelooflijk complex.”

“Niet dat een mannenlichaam niet complex is, alleen: vanaf de puberteit maakt een man testosteron en dat niveau daalt heel geleidelijk vanaf een jaar of dertig. Een vrouwenlichaam maakt veel meer transities door dan een mannenlijf en daar moeten we mee leren omgaan.”

“Er valt nog veel gezondheidswinst te maken op het gebied van lifestyle en voeding. Gelukkig gebeurt er ook steeds meer onderzoek naar. We weten bijvoorbeeld dat geen alcohol, minder snelle suikers en minder cafeïne en theïne een positief effect hebben bij overgangsklachten.”

“Bij vrouwen van boven de vijftig zien we bijvoorbeeld een enorme toename van hart- en vaatziekten. Met een gezonde leefstijl en het bestrijden van overgewicht kunnen ze dit proberen te voorkomen.”